Speelgoed
Schadelijk is kinderspeelgoed van zacht PVC waarbij weekmakers (ftalaten) zijn gebruikt. Kinderen kunnen deze weekmakers binnenkrijgen door op de speeltjes te sabbelen of door bijten. De afgelopen jaren leidde dit tot felle reacties in Europa.
Eind 1999 verboden de lidstaten van de Europese Unie unaniem het gebruik van zes ftalaten in bijtspeeltjes van 0 tot 3 jarigen.
Eind februari 2004 verlengde de EU dit moratorium. In 2002 verbood Nederland de verkoop van zacht PVC-speelgoed voor jonge kinderen.
Tip: Geef baby's en kleine kinderen geen zachte PVC-speeltjes, maar speeltjes van minder schadelijke plastics of stoffenspeeltjes.
Cosmetica en huidverzorgingsproducten
Cosmetica als haarsprays, kleurspoelingen, nagellak, nagellakremover en parfums kunnen organische oplosmiddelen bevatten organotin verbindigen.
Hiervan is bekend dat zij de werking van het centrale zenuwstelsel kunnen aantasten. En daarmee ook de hormoonhuishouding kunnen beïnvloeden. En dat zij negatieve effecten hebben op onze voortplanting en ons nageslacht.
Ook zitten in cosmetica en huidverzorgingsproducten vaak synthetische musken, ftalaten en alkylfenolen.
Tip: Koop make up en verzorgingsproducten voor huid, haar en baby’s zonder synthetische kleur – en geurstoffen als ftalaten en muskverbindingen. Je herkent deze producten aan het BDIH (Bundesverband Deutscher Industrie und Handels unternehmen)-keurmerk.
Schoonmaakmiddelen (als wasbenzine, vlekkenmiddelen en tapijtreinigers)
Deze schoonmaakmiddelen kunnen organische oplosmidddelen bevatten. Hiervan is bekend dat zij de werking van het centrale zenuwstelsel kunnen aantasten, en daarmee ook de hormoonhuishouding kunnen beïnvloeden. En dat zij negatieve effecten kunnen hebben op onze voortplanting en ons nageslacht.
Ook kunnen in schoonmaakmiddelen perfluorverbindingen zitten. Hiervan is bekend dat zij kankersoorten kunnen veroorzaken.
En dat zij negatieve effecten kunnen hebben op onze voortplanting en ons nageslacht. En kunnen schoonmaakmiddelen alkylfenolen bevatten.
Tip: Gebruik milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen. Deze kun je kopen bij de natuurvoedingswinkels.
Tapijten
Tapijten kunnen perfluorverbindingen bevatten. Hiervan is bekend dat zij kankersoorten kunnen veroorzaken. En dat zij negatieve effecten kunnen hebben op onze voortplanting en ons nageslacht.
Tip: Kies voor linoleum, plavuizen, hout op de vloer in plaats van tapijt en vloerzeil (vinylvloerbedekking).
Verpakkingsmateriaal van fastfood
Verpakkingsmaterialen van fastfood kunnen perfluorverbindingen bevatten. Hiervan is bekend dat zij kankersoorten kunnen veroorzaken. En dat zij negatieve effecten kunnen hebben op onze voortplanting en ons nageslacht.
Tips: Gebruik verf, vernis, (nagel)lak en lijm zonder VOS of op waterbasis. Gebruik geen vinylbehang. Kies voor linoleum, plavuizen, hout op de vloer in plaats van vloerzeil (vinylvloerbedekking). Koop make up en verzorgingsproducten voor huid, haar en baby’s zonder synthetische kleur – en geurstoffen als ftalaten. Je herkent deze producten aan het BDIH (Bundesverband Deutscher Industrie und Handelsunternehmen)-keurmerk. Gebruik kleding zonder ftalaten (dus geen T-shirts en pyjama’s met PVC-opdruk).
Wat zijn gevaarlijke stoffen?
Veel gevaarlijke stoffen vallen onder de POP's (persistente organische polluenten). Al in kleine hoeveelheden zijn ze uiterst giftig. Groot probleem is dat ze lange afstanden afleggen door lucht en water. En nauwelijks afbreken in het milieu.
Mensen en dieren slaan POP’s op in hun vetweefsel. Daaruit komen zij langzaam vrij in het lichaam.
Gevaarlijke stoffen zijn:
| Alkylfenolen Bisfenol A Broomhoudende vlamvertragers DDT Dioxinen Ftalaten of weekmakers Organische oplosmiddelen |
Organotinverbindingen PCB's Perfluorverbindingen PVC Synthetische muskverbindingen Vos (vluchtige organische stoffen |
Alkylfenolen
Deze groep stoffen wordt vooral gebruikt om alkylfenolethoxylaten (APEO’s) te maken. APEO’s zitten bijvoorbeeld als emulgator in oplosmiddelen en pesticiden (om te zorgen dat niet-oplosbare stoffen in de vloeistof blijven zweven). Ze worden ook gebruikt als oppervlakteactieve stof in wasmiddelen en andere schoonmaakmiddelen. En ze zitten in cosmetica, shampoos en verzorgingsproducten.
APEO’s zijn ‘los’ toegevoegd aan producten en kunnen daar relatief makkelijk uitlekken. In het milieu worden ze weer afgebroken tot alkylfenolen.
(Sekseverandering bij vissen)
Alkylfenolen hopen zich op in het milieu. Ze zijn vooral berucht vanwege hun hormoonverstorende werking. Deze is vooral aangetoond bij vissen en kan leiden tot sekseveranderingen als feminisatie. In de testes van mannelijke vissen vonden onderzoekers cellen die eitjes produceerden.
Alkylfenolen kunnen de placenta passeren; ze zijn aangetroffen in de navelstrengen van baby’s en APEO’s komen voor in moedermelk.)
Deze schadelijke werking van alkylfenolen is al lange tijd bekend. Daarom besloten de OSPAR-landen - vijftien Europese landen en de EU - al in 1992 het gebruik vanaf 1995 te verbieden in schoonmaakmiddelen voor consumenten. En in industriële schoonmaakmiddelen vanaf 2000. Het is alleen niet duidelijk in hoeverre dit besluit echt is uitgevoerd.
Bisfenol A
Dit is een hormoonverstorende stof. Deze kan aanzienlijke schade aanrichten aan de voortplantingsorganen. En gedragsveranderingen veroorzaken.
Bisfenol A (BPA) wordt gebruikt als grondstof bij de productie van het hoogkwalitatieve kunststof PC (polycarbonaat). Bijvoorbeeld voor flessen voor babyvoeding, zuivel of frisdrank en in de coating van de meeste conservenblikken. Resten Bisfenol A kunnen achterblijven in het product en zo ons lichaam binnenkomen.
Bisfenol A is verder een oplosmiddel voor drukinkten in papier en karton
Tips: Gebruik geen kunststof babyflessen van PC (polycarbonaat) waarin doorgaans Bisfenol A zit. Vermijd voedsel uit blik. Kies hiervoor vers-, diepvries- of gedroogde producten.
Broomhoudende vlamvertragers
Deze groep stoffen wordt gebruikt om plastics en textiel minder ontvlambaar te maken. Broomhoudende vlamvertragers zitten bijvoorbeeld in: computers, televisies en andere elektronica, kleding, bankstellen en bekleding van auto’s.
Ze zijn vaak zeer persistent in het milieu en/of stapelen zich op in dieren en mensen.
Via lozingen bij de productie komen zij terecht in het water en in slib. Vissen krijgen de giftige stoffen binnen en slaan ze op in hun vetweefsel. Via de vis krijgen wij ze binnen. Maar ook rechtstreeks doordat kleine hoeveelheden uit de producten lekken waarin ze verwerkt zitten.
DDT
Dit is een berucht en vroeger zeer veel gebruikt insectenbestrijdingsmiddel. In de jaren 1970 werd het in talrijke landen verboden. Uit onderzoeken bleken zeer hoge concentraties DDT bij dieren voor te komen. Bovendien had het zijn verwoestende impact op sommige vogelpopulaties.
DDT is persistent en hoopt zich op in mens en dier. Daarnaast is de stof mogelijk hormoonverstorend.
Dioxinen
Dit zijn zeer giftige chemische stoffen die nauwelijks afbreken en zich ophopen in het milieu. Ze worden opgeslagen in het vetweefsel van mens en dier. Ze komen dan weer vrij als het vet wordt aangesproken. Bijvoorbeeld als vrouwen zwanger zijn of borstvoeding geven.
Dioxines zijn kankerverwekkend en verstoren de hormoonhuishouding. Ze worden niet doelbewust geproduceerd. Maar ze ontstaan als ongewenst bijproduct bij de vervaardiging of verbranding van chemische stoffen of producten (zoals bijvoorbeeld de kunststof PVC).
Ftalaten (of weekmakers)
Dit is een groep chemische stoffen waarvan sommige als hormoonverstorend beschouwd worden worden. Bepaalde ftalaten worden aan PVC-plastics toegevoegd om ze soepeler te maken. Ze zitten bijvoorbeeld in speelgoed, regenkleding, vloerzeil, vinylbehang en elektriciteitskabels. Ook worden ze toegepast in bijvoorbeeld verf, lijm, inkt en cosmetica (nagellak en parfum).
Ftalaten kunnen lekken uit de producten, tijdens het gebruik en in de afvalfase. Zij behoren tot de wijdst verspreide chemicaliën. Ze breken slecht af en kunnen zich ophopen in het milieu en in organismen. Zo komen zij ook bij de mens terecht.
Organische oplosmiddelen
Dit zijn vluchtige stoffen. Via inademing en de huid komen ze makkelijk in ons lichaam. Organische oplosmiddelen zitten in verf, lijm en ontvettingsmiddelen. Maar ook in cosmetica en reinigingsmiddelen. Voorbeelden van oplosmiddelen zijn: terpentine en tolueen.
Oplosmiddelen hebben een sterk vetoplossend vermogen.
Van oplosmiddelen is bekend dat zij de werking van het centrale zenuwstelsel kunnen aantasten, en daarmee ook de hormoonhuishouding kunnen beïnvloeden. En dat zij negatieve effecten kunnen hebben op onze voortplanting en ons nageslacht.
Tip:Gebruik verf, vernis, (nagel)lak en lijm op waterbasis
Organotinverbindingen
Dit is een groep organische verbindingen die het metaal tin bevatten. Bijvoorbeeld TBT en TPT zijn organotinverbindingen.
TBT veroorzaakt al in kleine hoeveelheden nadelige effecten bij mens en dier. Volgens onderzoek raakt de hormoonhuishouding van schelpdieren zoals de wulk ernstig verstoord. Vrouwelijke wulken vormen mannelijke geslachtskenmerken en worden onvruchtbaar. In de Waddenzee – waar honderd keer de maximaal toelaatbare concentratie TBT werd gemeten – komen nauwelijks meer voor.
Bij ratten verhoogde organotinverbindingen de kans op miskramen. In Engeland constateerden onderzoekers vorming van een penis bij vrouwelijke purperslakken.
(polychloorbifenylen) zijn een grote groep giftige stoffen die zeer moeilijk afbreken. In Nederland geldt een verbod op de productie en het gebruik van PCB's. Zij werden gebruikt in plastics, rubber en verven. Maar vooral in elektrische apparaten (bijvoorbeeld transformatoren) vanwege hun elektrisch isolatievermogen en brandweerstand. lees verder op http://www.vrom.nl/pagina.html?id=10331
Perfluorverbindingen
Deze groep stoffen is giftig, breekt extreem moeilijk af en is wijdverspreid aanwezig in het milieu. Zo zijn perfluorverbindingen aangetroffen in drinkwater, vis, schelpdieren en het bloed van mensen.
Vanwege hun hormoonverstorende werking kunnen zij een bedreiging vormen voor onze gezondheid. Bekend is dat zij kankersoorten kunnen veroorzaken. En dat zij negatieve effecten kunnen hebben op onze voortplanting en ons nageslacht.
Perfluorverbindingen worden gebruikt voor het beschermen van weefsel, leer, bekleding en tapijten (vuilwerende coating). Een belangrijke andere toepassing is in papier: fotografisch papier en Post-it. Daarnaast zitten ze in: vloerwas, blusschuim, shampoo, schoonmaakproducten, regenjassen, skikleding, rugzakken, tenten, insecticide, et cetera.
De meest risicovolle toepassing is wellicht in verpakking van fastfood als popcornzakken en snoep.
PVC (polyvinylchloride) is een kunststof met veel toepassingen. De chemische eigenschappen zijn verschillend, afhankelijk van de additieven die eraan toegevoegd worden. Bijvoorbeeld ftalaten die PVC soepeler maken.
Bij verbranding van PVC komen dioxinen vrij; dit zijn zeer schadelijke stoffen.
Synthetische muskverbindingen
Dit zijn chemische geurstoffen die bijvoorbeeld gebruikt worden in zeep, schoonmaakmiddelen en cosmetica. Het zijn goedkope alternatieven voor natuurlijke geurstoffen als lavendel, tijm of vanille.
We krijgen ze binnen via onze huid die ze makkelijk opneemt uit bijvoorbeeld parfum of after shave.
VOS (vluchtige organische stoffen) worden gebruikt als oplosmiddelen in verf, vernis en reinigingsproducten. Zij kunnen bijdragen tot de luchtvervuiling, die problemen als astma en andere aandoeningen aan de luchtwegen veroorzaakt. Gebruik verf, vernis, (nagel)lak en lijm zonder VOS of op waterbasis.
* teksten zijn van milieu defensie zie www.benjijgifvrij.nl
